Thúc đẩy các trụ cột, đưa kinh tế tăng trưởng về đích

Kinh tế tăng trưởng mạnh sau 9 tháng

Hôm qua 6.10, báo cáo từ Cục Thống kê (Bộ Tài chính) cho biết tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý 3/2025 ước tính tăng 8,23% so với cùng kỳ năm trước, chỉ thấp hơn mức tăng 14,38% của cùng kỳ năm 2022 trong giai đoạn 2011 – 2025. Tổng cộng sau 9 tháng năm nay, GDP cả nước ước tăng 7,84% so với cùng kỳ năm trước. Đây là mức tăng rất cao trong cả giai đoạn 2011 – 2025 và chỉ thấp hơn tốc độ tăng trưởng 9,44% của cùng kỳ năm 2022. Trong phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 9, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho hay: Nếu loại trừ năm 2022 với tốc độ tăng trưởng phục hồi sau đại dịch Covid-19, đây là mức tăng trưởng cao nhất trong cùng kỳ từ năm 2011 đến nay.

Đóng góp vào mức tăng trưởng ấn tượng nói trên đều có mặt tất cả các ngành, lĩnh vực. Đặc biệt, khu vực công nghiệp và xây dựng, sản xuất của nhiều ngành công nghiệp trọng điểm tăng cao, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng chung của toàn nền kinh tế. Giá trị tăng thêm toàn ngành công nghiệp 9 tháng năm nay tăng 8,55% so với cùng kỳ năm trước, đóng góp hơn 35% vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm toàn nền kinh tế. Trong đó, công nghiệp chế biến, chế tạo là động lực tăng trưởng với tốc độ tăng đến 9,92%, đóng góp 31,73%; ngành xây dựng tăng 9,33%, đóng góp 7,99%.

Song song đó, nhu cầu tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ, du lịch trong nước cũng tăng mạnh, đặc biệt trong thời gian diễn ra nhiều hoạt động chào mừng các ngày lễ lớn của dân tộc. Giá trị tăng thêm khu vực dịch vụ 9 tháng qua đạt 8,49% so với cùng kỳ năm trước, chỉ thấp hơn mức tăng 11,37% của cùng kỳ năm 2022 trong giai đoạn 2011 – 2025.

Không chỉ sản xuất, tiêu dùng trong nước sôi động, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa cả nước từ đầu năm đến hết tháng 9 đạt 348,74 tỉ USD, tăng 16% so với cùng kỳ năm trước. Cả nước tiếp tục xuất siêu 16,82 tỉ USD (cùng kỳ năm trước xuất siêu 21,15 tỉ USD). Tương tự, dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đăng ký vào VN tiếp tục tăng cao khi đạt 28,54 tỉ USD, tăng 15,2% so với cùng kỳ năm trước…

Chuyên gia kinh tế, TS Trần Du Lịch bày tỏ sự lạc quan rằng với những kết quả đạt được, chắc chắn tăng trưởng GDP năm nay có thể đạt mục tiêu 8% hoặc cao hơn. Khi thúc đẩy tăng trưởng cao, chúng ta có lo lắng về bất ổn vĩ mô, chỉ số giá tiêu dùng (CPI), nợ công, tỷ giá. Tuy nhiên, cho đến nay những chỉ tiêu vĩ mô tương đối kiểm soát tốt và khá đồng bộ. Điều hành của Chính phủ không chỉ tập trung tăng trưởng mà còn ổn định vĩ mô, tạo niềm tin cho người dân, doanh nghiệp. Ông Trần Du Lịch ủng hộ quyết tâm của Chính phủ trong việc đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm nay từ 8,3 – 8,5% như Quốc hội đã nêu. Mục tiêu cao là bước đệm, nhằm tạo đà cho những năm sau và quan trọng hơn là xây dựng nền tảng để trong vòng 10 năm tới, kinh tế VN có thể duy trì tăng trưởng ổn định ở mức hai con số.

Đầu tư công là trụ cột quan trọng

TS Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV, đánh giá kinh tế VN đang đi vào quỹ đạo phục hồi khá vững. Những động lực kinh tế truyền thống đang được giữ vững và tăng trưởng đúng như kỳ vọng. Cụ thể, cầu tiêu dùng nội địa phục hồi, xuất khẩu dù tốc độ có chậm lại nhưng vẫn cải thiện. Khu vực dịch vụ, đặc biệt là du lịch, lưu trú, ăn uống, logistics, giáo dục và đào tạo đều tăng trưởng tích cực. Nền tảng vĩ mô và quản trị rủi ro được củng cố, với lạm phát, lãi suất, tỷ giá và nợ xấu nằm trong tầm kiểm soát. Thị trường chứng khoán khởi sắc và bất động sản bắt đầu phục hồi. Đặc biệt, sự phát triển của kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi năng lượng cùng cuộc cải cách thể chế và tinh gọn bộ máy hành chính, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, thành phố, được nhận diện như một động lực mới cho kinh tế VN. Môi trường kinh doanh ngày càng thuận lợi, lành mạnh, bền vững hơn cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh.

Để chạy nước rút đạt mục tiêu tăng trưởng trên 8%/năm, ba trụ cột tăng trưởng “đinh” (tiêu dùng, đầu tư công và xuất khẩu) cần được tiếp sức kịp thời và theo hướng tạo nền tảng dài hạn thay vì các biện pháp ngắn hạn đơn lẻ. Với trụ cột đầu tư, năm nay Chính phủ yêu cầu giải ngân 100% vốn đầu tư công, coi đây không chỉ là dòng vốn mà còn phải là động lực quan trọng nhất kích hoạt tăng trưởng, lan tỏa dẫn dắt các nguồn lực khác tăng trưởng dài hạn. Thêm vào đó, luật Đầu tư công (sửa đổi) đã giúp phân cấp, phân quyền tối đa, cắt giảm mạnh thủ tục hành chính, thu gọn các đầu mối quản lý, khắc phục tình trạng “vốn chờ dự án, dự án chờ vốn”, giúp giải phóng nguồn lực, đáp ứng yêu cầu phát triển, đặc biệt là yêu cầu về đột phá kết cấu hạ tầng thời gian tới. Điều quan trọng là đảm bảo phân bổ đồng đều giữa các bộ, ngành, địa phương và nâng cao chất lượng dự án, tập trung vào dự án trọng điểm, các lĩnh vực ưu tiên như hạ tầng giao thông, chuyển đổi số, năng lượng tái tạo…

Mặt khác, nhờ vào những nghị quyết, chính sách mới, đầu tư tư nhân và vốn FDI duy trì mức tăng khá, cần tiếp tục thực hiện nhanh, hiệu quả các đột phá về thể chế để khu vực kinh tế tư nhân có cơ hội “bung” hết sức, củng cố trụ cột đầu tư.

Đánh giá về tình hình tăng trưởng từ nay tới cuối năm, TS Trần Du Lịch cũng cho rằng nếu nhìn vào ba trụ cột tăng trưởng của nền kinh tế gồm tiêu dùng, đầu tư công và xuất khẩu, thì đầu tư công đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Đầu tư công là vốn mồi kéo đầu tư tư nhân, từ đó thúc đẩy đầu tư toàn xã hội. Giải ngân mạnh đầu tư công trong quý 4/2025 không chỉ kích thích tổng cầu mà còn thể hiện ngay hiệu quả trên nền kinh tế. Cùng với đó, động lực tăng trưởng từ thị trường trong nước, xuất khẩu, đầu tư công cần tiến hành hiệu quả. Vì vậy, chuyên gia này khuyến nghị cần ưu tiên sử dụng nguồn lực trong nước như sắt thép, đá, vật liệu xây dựng nội địa, vừa thúc đẩy tăng trưởng vừa hỗ trợ ngành sản xuất trong nước. Tất nhiên, song song với đó, phải giải quyết các điểm nghẽn về đền bù giải tỏa và chất lượng dự án. Thực tế, các dự án hạ tầng, đặc biệt là giao thông, thường bị kéo dài quá mức. Với những dự án đủ điều kiện, hoàn toàn có thể triển khai làm “3 ca, 4 kíp” để rút ngắn tiến độ. Cách làm này không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn tạo hiệu ứng lan tỏa nhanh cho nền kinh tế.

Bên cạnh đó, Chính phủ cần đẩy nhanh tiến độ hạ tầng giao thông để giảm chi phí logistics, nâng sức cạnh tranh và tạo nền tảng phát triển dài hạn.

“Việc Chính phủ đôn đốc các dự án hạ tầng giao thông có ý nghĩa then chốt, bởi hạ tầng không chỉ giảm chi phí logistics mà còn nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp, tạo nền tảng cho phát triển lâu dài”, TS Trần Du Lịch nhấn mạnh.

Thúc đẩy tiêu dùng nội địa, phát triển du lịch

Với đà tăng trưởng sau 9 tháng đầu năm nay, chuyên gia kinh tế, đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân cho rằng để đạt được mục tiêu tăng trưởng trên 8% trong cả năm 2025 và duy trì đà tăng trưởng cho nhiệm kỳ sau, Chính phủ còn nhiều việc cần làm. Chẳng hạn, kiên trì ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì lạm phát ở mức thấp và ổn định tỷ giá hối đoái. Đồng thời tập trung thực hiện các dự án trọng điểm, tháo gỡ nhanh những vướng mắc cho các dự án tồn đọng để các dự án tiếp tục triển khai…

Đặc biệt, từ nay đến cuối năm sẽ có nhiều dịp lễ hội, các doanh nghiệp cũng tăng cường thực hiện đơn hàng xuất khẩu nhưng đây cũng là thời điểm để tăng tốc thúc đẩy tiêu dùng nội địa, bao gồm du lịch. Trong đó, Chính phủ cần xem xét đề nghị áp dụng sớm mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế thu nhập cá nhân để người dân có thêm nguồn lực, tăng chi tiêu; từ đó sẽ góp phần đáng kể cho tiêu dùng nội địa song song các chương trình kích thích tiêu dùng như khuyến mãi…

“Động lực tiêu dùng nội địa, trong đó có cả du lịch của VN còn nhiều tiềm năng. Các bộ, ngành phải có những chính sách thúc đẩy hiệu quả, nhất là trong dịp cuối năm”, TS Trần Hoàng Ngân chia sẻ thêm.

Đồng quan điểm, TS Cấn Văn Lực cho rằng tiêu dùng nội địa có sức phục hồi đang diễn ra rõ rệt, đặc biệt tại khu vực thành thị. Tuy nhiên, sự phân hóa giữa các tầng lớp thu nhập và khu vực địa lý là rất lớn, đòi hỏi các chính sách tài khóa như giảm thuế giá trị gia tăng, kích thích tài chính vi mô và mở rộng tín dụng tiêu dùng cần được triển khai khéo léo. Tiêu dùng nội địa đang là lực đẩy tiềm năng nhưng chưa được khai thác hiệu quả. Chính phủ cần sớm xây dựng một đề án riêng về kích cầu tiêu dùng trong nước. Một số biện pháp có thể triển khai ngay như: đẩy nhanh thanh toán các khoản trợ cấp cho người nghỉ hưu sớm hoặc chuyển công tác; thúc đẩy du lịch nội địa và quốc tế; có chính sách khuyến khích người dân ưu tiên sử dụng hàng hóa trong nước. Những giải pháp này không chỉ cải thiện tổng cầu mà còn giúp cộng đồng doanh nghiệp vượt qua giai đoạn xuất khẩu đang chịu nhiều sức ép.

Bên cạnh tập trung ba động lực chính gồm xuất nhập khẩu ròng, tiêu dùng và đầu tư, để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vào những tháng cuối năm, điều quan trọng là phải tập trung khai thác mạnh mẽ các động lực mới. Trước hết, chuyển đổi số và ứng dụng khoa học – công nghệ cần được triển khai quyết liệt hơn để gia tăng năng suất lao động cũng như năng suất các yếu tố tổng hợp.

“Một số nghiên cứu cho thấy, nếu cải cách thể chế kinh tế được thực hiện hiệu quả, chúng ta hoàn toàn có thể cải thiện thêm khoảng 0,3 điểm phần trăm trong tăng trưởng GDP. Song song, phát triển tăng trưởng xanh và chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu. Cùng với đó, đẩy mạnh liên kết vùng, phát huy mạnh mẽ những đầu tàu kinh tế như TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng. Ba đầu tàu này trong năm 2024 tăng trưởng ở mức độ khá khiêm tốn, chỉ bằng với bình quân cả nước, thậm chí còn thấp hơn. Ba cực kinh tế này phải đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn bình quân cả nước, khoảng 1,2 – 1,3 lần, để dẫn dắt nền kinh tế”, TS Cấn Văn Lực góp ý.

Theo chuyên gia kinh tế Trần Anh Tùng (Trưởng ngành Quản trị kinh doanh, Khoa Quản trị kinh doanh Trường ĐH Kinh tế – Tài chính TP.HCM), trong bối cảnh xuất khẩu và đầu tư công chịu áp lực thì phần động lực từ chi tiêu nội địa là mấu chốt để bứt tốc tăng trưởng. Cuối năm 2025 sẽ là giai đoạn đỡ đòn cho kinh tế nếu sức mua nội địa cùng khu vực dịch vụ, du lịch được giữ vững và tận dụng hiệu quả. Bài toán kích cầu tiêu dùng không thể chỉ trông chờ vào khuyến mãi hay giảm giá. Hiện tại, khi chuyển đổi số đã được áp dụng rộng rãi, cần thiết nhất là kích cầu trúng đích. Đơn cử, Chính phủ có thể giảm thuế giá trị gia tăng tạm thời cho nhóm hàng tiêu dùng nhanh và du lịch nội địa, đồng thời kết hợp chiến dịch truyền thông “Mua hàng thật – ủng hộ tăng trưởng thật”. Đây gọi là kích cầu theo dữ liệu.

Các doanh nghiệp bán lẻ cần chủ động chứng minh nguồn gốc minh bạch, đưa công nghệ xác thực (QR, blockchain truy xuất) vào chuỗi cung ứng để người tiêu dùng “nhìn thấy” tính chính danh của sản phẩm.

Riêng về lĩnh vực du lịch, từ đầu năm đến nay, lượng khách quốc tế liên tục tăng mạnh, cùng với nhu cầu du lịch nội địa được bùng nổ nhờ nhiều dịp lễ lớn đã mang lại nguồn doanh thu lớn. Nếu ngành du lịch có thể tiếp đà tăng trưởng này, bứt phá vào 3 tháng cuối năm để đạt mục tiêu đón 22 – 23 triệu lượt khách quốc tế, thúc đẩy được mùa du lịch thu trong nước thì sẽ là đòn bẩy rất tốt cho tăng trưởng kinh tế bứt tốc.

“Tuy nhiên, chúng ta cần bỏ tư duy “đếm đầu người” mà phải tập trung nâng chi tiêu bình quân của du khách. Muốn khách tiêu tiền nhiều hơn, cần ba động lực gắn với trải nghiệm, hạ tầng và dữ liệu. Cụ thể nhất là chuyển từ du lịch tham quan sang trải nghiệm chất lượng cao đẳng cấp. Kích cầu có thể thông qua công cụ tài khóa như hoàn thuế giá trị gia tăng trực tiếp hoặc thanh toán thông qua ví quốc tế. Song song, tận dụng dữ liệu để định hình khách chi cho cái gì nhiều nhất, sau đó phân loại và tập trung đẩy mạnh thì cuối cùng không cần giảm giá, khách vẫn chịu chi”, chuyên gia kinh tế Trần Anh Tùng đề xuất.