Sắp xếp giang sơn kiến tạo kỷ nguyên mới

Hình thành những cực tăng trưởng vượt trội

Những ngày này, 34 tỉnh thành mới đang tất bật hoàn chỉnh lại quy hoạch chung sau khi công cuộc kiến thiết lại giang sơn đã hoàn tất về mặt địa giới hành chính.

Sau sáp nhập, TP.HCM mới trở thành siêu đô thị lớn nhất cả nước với diện tích hơn 6.772 km², dân số trên 14 triệu người. Nếu chỉ xét về dân số và diện tích, TP.HCM mới thậm chí còn lớn hơn Singapore và lớn hơn Lào về dân số. Xóa nhòa ranh giới địa lý hành chính, những cuộc họp quan trọng của TP giờ đây được tổ chức luân phiên, khi thì tại TP.HCM (cũ), khi thì Bà Rịa-Vũng Tàu hay TP mới Bình Dương hoặc ra đặc khu Côn Đảo. Lãnh đạo TP hiểu rõ cuộc sáp nhập này không đơn thuần là phép cộng về địa giới hành chính mà mục tiêu lớn hơn là tạo động lực mới, dư địa mới để phát triển kinh tế TP lên tầm cao hơn. Với việc tái cấu trúc toàn bộ không gian phát triển 3 trục kinh tế năng động hàng đầu cả nước, TP.HCM mới đang phấn đấu vào top 100 TP đáng sống trên thế giới trong thời gian tới.

Dọc về hướng Tây Nam bộ, Cần Thơ (cũ) chỉ có quy mô GRDP khoảng 140.000 tỉ đồng (2023), nhưng khi gộp thêm 2 tỉnh liền kề là Hậu Giang và Sóc Trăng, tổng GRDP có thể vượt 250.000 tỉ đồng và dân số hơn 3,5 triệu người – tương đương một tỉnh công nghiệp phát triển tầm trung tại Thái Lan. Cùng với đó, TP.Cần Thơ sau sáp nhập sở hữu thêm 72 km đường bờ biển thuộc địa phận Sóc Trăng cũ, mở rộng cánh cửa phát triển với các ngành kinh tế biển như đánh bắt, nuôi trồng thủy sản, năng lượng tái tạo, du lịch biển và khu công nghiệp ven biển. Cần Thơ đang định hình lại từng thế mạnh để không bỏ lỡ cơ hội lớn đột phá kinh tế, phát huy đúng vai trò đầu tàu phát triển kinh tế của cả vùng ĐBSCL.

Trong khi đó, Khánh Hòa sau khi sáp nhập với Ninh Thuận đang lên phương án kết nối toàn diện không gian phát triển vùng ven biển Nam Trung bộ, hình thành cực tăng trưởng mới với tầm ảnh hưởng quốc gia và khu vực. Tương tự, Đà Nẵng sau khi hợp nhất với Quảng Nam cũng từng bước tái định vị không gian phát triển tự nhiên về kinh tế, gắn kết lịch sử, văn hóa và địa lý với mục tiêu trở thành cực tăng trưởng mới của Việt Nam, có năng lực cạnh tranh cao ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Trước đây, Tây nguyên là vùng đất đại ngàn hùng vĩ, một dải Kon Tum, Di Linh, Buôn Ma Thuột… Dù liền kề về mặt địa lý, nhưng thực tế không gian lại bị chia cắt bởi địa hình hiểm trở. Giờ đây, các tỉnh Tây nguyên vốn có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với khu vực duyên hải Nam Trung bộ cũng đã được tựu trung lại để hình thành trục kết nối Đông – Tây hoàn chỉnh, kết nối giữa miền biển và miền núi, giữa đồng bằng và cao nguyên.

Ở phía bắc, nếu kinh tế biển vốn chỉ tập trung chủ yếu ở khu vực Hải Phòng và Quảng Ninh thì giờ đây Hưng Yên sau khi sáp nhập với tỉnh Thái Bình “mặt tiền Biển Đông” đang được kỳ vọng sẽ thành trung tâm kinh tế biển của vùng thủ đô đồng bằng Bắc bộ.

Sau công cuộc sắp xếp lại giang sơn như lời Tổng Bí thư Tô Lâm nói, những cực tăng trưởng mới đã lộ diện. Báo cáo Chỉ số Vị thế kinh tế cấp tỉnh lần đầu tiên được Vietstats xây dựng tại Việt Nam xuất bản hồi tháng 7 chỉ rõ: Sau cuộc sáp nhập lịch sử, Việt Nam đã hình thành 6 trung tâm kinh tế – tương ứng với 6 địa phương – có vị thế vượt trội. Đó là TP.HCM, Hải Phòng, Quảng Ninh, Hà Nội, Đồng Nai và Đà Nẵng. Các tỉnh, thành phố trong nhóm này hội tụ đầy đủ các điều kiện vượt trội về kết nối quốc tế mạnh mẽ, chẳng hạn như sân bay quốc tế quy mô lớn (Tân Sơn Nhất, Nội Bài, Cát Bi, Đà Nẵng), cảng biển nước sâu (Cái Mép – Thị Vải, Hải Phòng, Cẩm Phả); hoặc các cửa khẩu trọng điểm quốc tế đóng vai trò là cửa ngõ giao thương toàn cầu của Việt Nam. Các trung tâm logistics cấp vùng và quốc gia từ đây đã được hình thành, hỗ trợ chuỗi cung ứng hiện đại. Đây cũng là 6 địa phương có tổng GRDP cao nhất cả nước, không chỉ là trung tâm hành chính – tài chính – thương mại mà còn là hạt nhân lan tỏa cho toàn vùng, trở thành những cực tăng trưởng cực mạnh của cả nước.

Chính quyền gần dân sẽ phục vụ dân tốt hơn

Song hành với việc sáp nhập tỉnh, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp đã được thực hiện rất nhanh chóng. Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhận định: Việc sắp xếp đơn vị hành chính không chỉ đơn thuần là tinh gọn đầu mối, giúp bộ máy bớt cồng kềnh, chồng chéo chức năng nhiệm vụ, mà quan trọng là để chúng ta có các đơn vị hành chính lớn hơn, địa bàn ít bị chia cắt, hướng tới mục tiêu mở rộng không gian phát triển, tạo nền tảng, sức bật cho đất nước. Việc này cũng bảo đảm tính ổn định lâu dài của hệ thống, tổ chức. Sắp xếp đơn vị hành chính không phải là sự thay đổi ngắn hạn để vài chục năm phải điều chỉnh mà mở rộng không gian để phát triển ổn định trăm năm, có tính chất chiến lược dài hạn, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới.

PGS-TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, nhận xét rằng việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp: cấp tỉnh và cấp xã, là một bước cải cách hành chính quan trọng, nhằm tinh giản các tầng nấc trung gian, giảm chồng chéo trong quản lý và đẩy mạnh phân quyền cho cấp cơ sở – nơi gần dân nhất, hiểu dân nhất và có khả năng phản ứng nhanh nhất với các vấn đề thực tiễn. Một chính quyền gần dân hơn sẽ phục vụ dân tốt hơn. Bên cạnh đó, một cấp xã mới, được hình thành từ sự hợp nhất của nhiều đơn vị hành chính, sẽ mở rộng không gian phát triển cho địa phương. Phương thức quản lý linh hoạt, kết hợp giữa tinh gọn bộ máy, tăng cường phân cấp và ứng dụng công nghệ sẽ giúp địa phương phát huy tốt tiềm năng, lợi thế của các đơn vị.

Thực tế, chỉ một thời gian ngắn sau chính thức hoạt động mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, dù không thể tránh khỏi những chệch choạc trong quá trình chuyển tiếp, nhưng cả người dân và doanh nghiệp cũng đã thấy được ngay những lợi ích. Tại TP.HCM chỉ sau 10 ngày vận hành mô hình này đã tổng hợp ra được danh mục 322 thủ tục hành chính cấp huyện để cắt giảm, phân định thẩm quyền cấp tỉnh, cấp xã. Đồng thời, công bố danh mục thủ tục hành chính thực hiện tiếp nhận và trả kết quả tại bộ phận một cửa (1.997 thủ tục hành chính cấp tỉnh và 368 thủ tục hành chính cấp xã); giải quyết các công việc trên môi trường trực tuyến rút ngắn thời gian thực hiện và đảm bảo tính xuyên suốt, đồng bộ. Các tỉnh, thành khác trên cả nước cũng đã ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, triển khai dịch vụ công trực tuyến mức độ cao, rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính. Một số nơi thậm chí còn thành lập các tổ “chính quyền phục vụ tận nhà” để hỗ trợ người già, người yếu thế làm giấy tờ. Cũng có nơi bố trí trung tâm phục vụ hành chính công lưu động đến các thôn, ấp vừa phục vụ người dân, vừa tiếp nhận phản ánh của dân để có biện pháp xử lý nhanh, minh bạch.

“Khi người dân chỉ cần đến một đầu mối để giải quyết thủ tục hành chính, khi mọi thông tin được công khai, minh bạch, khi trách nhiệm được giao đúng nơi, đúng người, niềm tin với bộ máy công quyền sẽ được củng cố mạnh mẽ. Niềm tin ấy, một khi đã được dựng xây bằng hiệu quả thực chất, sẽ trở thành chất keo gắn kết giữa nhà nước và nhân dân, giữa khát vọng cá nhân và mục tiêu phát triển chung của đất nước”, PGS-TS Bùi Hoài Sơn đánh giá.

Cánh buồm lớn đang căng gió ra khơi

Tại buổi lễ công bố các nghị quyết, quyết định của T.Ư và địa phương về sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, kết thúc hoạt động cấp huyện, thành lập tổ chức Đảng và nhân sự của hệ thống chính trị, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định đây là sự kiện mang tầm vóc lịch sử, là bước chuyển mình chiến lược, là đòi hỏi tất yếu khách quan của nhân dân và đất nước trong hành trình xây dựng những vùng động lực phát triển của quốc gia và khu vực, để xứng đáng với khát vọng “Việt Nam hùng cường vào năm 2045”.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, quyết định “sắp xếp lại giang sơn” là bước đi lịch sử có ý nghĩa chiến lược, đánh dấu một giai đoạn phát triển mới của sự nghiệp hoàn thiện bộ máy hành chính nhà nước, hoàn thiện thể chế và tổ chức của hệ thống chính trị đồng bộ, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, hướng tới hoàn thiện một nền hành chính quản trị hiện đại, gần dân, sát dân, vì nhân dân phục vụ, để mọi lợi ích thuộc về nhân dân.

Việc tổ chức lại địa giới hành chính, vận hành mô hình chính quyền địa phương mới là yêu cầu khách quan và tất yếu của sự nghiệp phát triển đất nước trong bối cảnh toàn cầu hóa, chuyển đổi số và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đây cũng là cơ hội quý báu để đổi mới tư duy lãnh đạo, đổi mới phương thức quản lý nhà nước, ứng dụng mạnh mẽ khoa học, công nghệ, nâng cao chất lượng quản trị quốc gia và tăng cường hiệu quả phục vụ nhân dân. “Hãy để mỗi ngày làm việc là một ngày kiến tạo. Hãy để mỗi người là một chiến sĩ trên mặt trận đổi mới. Hãy để tinh thần cách mạng tấn công mạnh mẽ, quyết liệt và sáng tạo, thấm đẫm hồn dân tộc trong từng hành động, từng quyết sách và từng bước phát triển đi lên”, Tổng Bí thư kêu gọi.

Không giấu nổi xúc động trước sự quyết tâm và khát vọng của người lãnh đạo đất nước, PGS-TS Bùi Hoài Sơn bày tỏ niềm tin vào một hành trình mới đã bắt đầu. Hành trình ấy sẽ không dừng lại, vì đằng sau là cả một dân tộc đang khát khao phát triển, là thế hệ trẻ đang cống hiến từng ngày, là những người lãnh đạo đang tìm mọi cách để đưa đất nước đi xa hơn, cao hơn, vững vàng hơn trong tương lai.

“Chúng ta có thể hình dung đất nước hôm nay như một cánh buồm lớn đang căng gió ra khơi. Gió chính là khát vọng đổi mới, là quyết tâm chính trị, là lòng tin của nhân dân. Cánh buồm ấy, muốn đi xa, phải nhẹ hơn, tinh gọn hơn, và có hướng đi rõ ràng. Việc sắp xếp lại tổ chức hành chính và chính quyền địa phương chính là để con tàu Việt Nam có được dáng hình tối ưu, để có thể lướt đi mạnh mẽ hơn trên đại dương đầy sóng gió của thời đại. Ngày hôm nay, mỗi người dân Việt Nam có quyền tự hào mình đang sống trong một thời khắc lịch sử. Không phải vì bản đồ hành chính thay đổi, mà vì chúng ta – với tư cách là một quốc gia – đã dám bước ra khỏi vùng an toàn, dám gác lại cái riêng để hướng đến cái chung, dám lựa chọn một mô hình tổ chức đơn vị hành chính mới vì tương lai dài hạn. Đó là một quyết định của trách nhiệm và của tầm nhìn”, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội nhấn mạnh.