Cơ trưởng kể cú hạ cánh khẩn ở Thổ Nhĩ Kỳ trên chuyến bay về TPHCM

Một ngày đẹp trời tại Frankfurt (Đức), cơ trưởng Nguyễn Nam Liên khởi động chiếc Boeing 787-9 số hiệu VN-A862, cất cánh từ sân bay nước bạn về Tân Sơn Nhất (TPHCM).

“Trời đẹp, máy bay cất cánh đúng giờ, chiếm được độ cao tối ưu từ sớm… lòng tôi lâng lâng với khởi đầu thuận lợi cho hành trình sẽ kéo dài trong 11 giờ”, ông Nguyễn Nam Liên kể lại những giờ đầu tiên của chuyến bay VN30.

Khung cảnh bình lặng đã bị phá vỡ bởi thông báo của tiếp viên trưởng: “Hành khách ở ghế xx đột ngột thổ huyết không ngừng”.

Khi cơ trưởng công bố “MAYDAY…”

Trên chuyến bay VN30 từ Frankfurt đến TPHCM chiều 17/9, tiếp viên trưởng thông báo một nam hành khách quốc tịch Việt Nam gặp vấn đề sức khỏe, liên tục nôn ra máu. Tổ bay vừa hỗ trợ khách, vừa phát loa thông báo tìm kiếm người có chuyên môn y tế.

Từ đám đông hành khách, 3 người nước ngoài giơ tay xác nhận là bác sĩ. Tiếp viên trưởng lệnh mở hộp thuốc cấp cứu trên máy bay – thứ chỉ được mở khi có sự xuất hiện của bác sĩ chuyên nghiệp (các tiếp viên chỉ sử dụng hộp sơ cứu).

Các bác sĩ thăm khám cho bệnh nhân, nhưng không thể ngăn người này tiếp tục thổ huyết. Từ hộp thuốc cấp cứu, họ lấy ra chai huyết thanh để truyền cho người bệnh.

Trong lúc đó, cơ trưởng Nguyễn Nam Liên đã cập nhật ngay thông tin thời tiết của 4 sân bay dự bị gần nhất. Ông cũng thông báo về trung tâm điều hành của hãng hàng không tại Hà Nội để sẵn sàng kích hoạt quy trình hạ cánh khẩn cấp dọc đường.

“Tôi yêu cầu tiếp viên trưởng cập nhật liên tục về ý kiến hội chẩn của 3 bác sĩ trên máy bay, đồng thời triệu tập tất cả phi công trở về buồng lái nhận nhiệm vụ”, ông Liên nói và cho biết, với chuyến bay kéo dài 11 giờ, tổ bay gồm 4 phi công, có 2 người đang nghỉ ngơi chờ thay ca.

Họ không phải chờ lâu. Sau khi thảo luận, 3 bác sĩ thống nhất hành khách phải được đưa xuống mặt đất khẩn cấp trong vòng 1 giờ, nếu không người này sẽ tử vong vì mất máu. Chai huyết thanh khi đó chỉ đủ cho bệnh nhân cầm cự trong thời gian ngắn.

Khi đó, sân bay gần nhất với thời tiết phù hợp cho hạ cánh khẩn cấp là Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ).

Cơ trưởng Nguyễn Nam Liên chia sẻ, việc chuyển hướng máy bay để hạ cánh khẩn cấp dọc đường là một quyết định phức tạp, kéo theo hàng loạt quy trình hành chính, điều kiện hậu cần liên quan… Trách nhiệm ra quyết định hoàn toàn thuộc về cơ trưởng – người chỉ huy cao nhất của chuyến bay.

“MAYDAY, MAYDAY, MAYDAY…”, khẩu lệnh khẩn nguy cấp cao nhất trong ngành hàng không được cơ trưởng Nam Liên phát đi ngay sau câu chào thiết lập liên lạc với bộ phận không lưu Ankara (Thổ Nhĩ Kỳ).

“Đây là lần thứ 2 trong đời phi công, tôi phải sử dụng đến câu “thần chú” MAYDAY này trên bầu trời. Lần trước là ngày 30/9/2014, trong tình huống tương tự trên không phận Bucharest – Romania”, cơ trưởng Nguyễn Nam Liên chia sẻ.

MAYDAY là một khẩu lệnh bắt nguồn từ chữ “m’aidez” trong tiếng Pháp (có nghĩa: Hãy cứu tôi). Cách đây khoảng 100 năm, MAYDAY đã được quy ước là khẩu lệnh đàm thoại quốc tế trong hàng không và hàng hải khi gặp tình huống khẩn nguy, cần hỗ trợ. Trong hàng không, khi gặp tình huống khẩn nguy, phi công sẽ lặp lại MAYDAY 3 lần, sau đó đọc tên chuyến bay và mô tả ngắn gọn sự cố.

Đang thẳng hướng về phi trường Tân Sơn Nhất, chiếc Boeing 787-9 nghiêng cánh sang phải. Cơ trưởng cho máy bay vòng chờ đồng thời mở van xả hàng chục tấn nhiên liệu xuống biển Đen. 

“Cùng nhau, chúng ta đang cứu một mạng người”

Hạ cánh khẩn cấp xuống một sân bay để cấp cứu hành khách là một lựa chọn tốn kém và đặt cơ trưởng chuyến bay trước áp lực phải ra quyết định.

“Ai mà chẳng xót mấy chục tấn nhiên liệu vứt vào không khí”, cơ trưởng Nam Liên tâm sự.

Sau khi được các bác sĩ thông tin bệnh nhân có khoảng 1 giờ cầm cự, cơ trưởng Nguyễn Nam Liên quyết định dành 15 phút bay vòng trên biển Đen để xả bớt nhiên liệu. Đây là quy trình cần thiết để giảm trọng lượng của máy bay trước khi hạ cánh khẩn cấp.

“Hạ cánh khẩn cấp nhưng vẫn phải an toàn tuyệt đối. Chưa nói đến tình huống tai nạn, chỉ cần cú tiếp đất hơi nặng một chút, máy bay có thể phải ở lại sân bay hàng giờ, thậm chí nhiều ngày để kiểm tra kỹ thuật”, vị cơ trưởng đã tích lũy 24.000 giờ bay chia sẻ.

Thời gian bay chờ để xả nhiên liệu cũng là lúc cơ trưởng gửi lời chia sẻ tới hành khách. Việc nhận tin chuyến bay chuyển hướng hạ cánh không phải lúc nào cũng dễ dàng, nhất là với những người phải đến Tân Sơn Nhất đúng giờ đế kịp nối chuyến sang chuyến kế tiếp.

“Tôi nói với hành khách rằng cùng với nhau, chúng ta đang cứu một con người. Không chỉ có 3 bác sĩ và tổ bay, mỗi hành khách đều góp phần vào việc làm tốt đẹp này”, ông Liên chia sẻ.

Hạ cánh khẩn cấp là điều mà cơ trưởng được toàn quyền quyết định, bất kể quyết định đó gây thiệt hại kinh tế cho hãng hàng không nơi họ làm việc. Theo ông Liên, có 3 tầng quy định giúp bảo vệ và miễn trừ trách nhiệm cho phi công, gồm quy định của Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO), của Cục Hàng không Việt Nam và của chính hãng hàng không.

Trong tình huống hạ cánh khẩn cấp tại Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 17/9, cơ trưởng đã ra quyết định sau khi thu thập và cân nhắc đủ các dữ kiện. Trong đó, dữ kiện quan trọng nhất là đánh giá của 3 bác sĩ về việc bệnh nhân sẽ tử vong nếu không được nhập viện kịp thời.

Sau khẩu lệnh MAYDAY, sân bay Istanbul chuẩn bị sẵn đường băng cho chuyến bay VN30 hạ cánh khẩn cấp. Ba chiếc xe cứu thương lao tới. Nhân viên y tế lên cabin tiếp cận bệnh nhân.

Trong khi đó, cơ trưởng Nam Liên ký các giấy tờ, hoàn tất thủ tục bàn giao bệnh nhân cho cơ quan y tế sở tại và cho máy bay nạp thêm nhiên liệu.

“Chuyến bay cất cánh trở lại sau 2 giờ, trong khi tình huống như vậy có thể phải tốn 3-4 giờ”, vị cơ trưởng chia sẻ. 

Theo Vietnam Airlines, nam hành khách trong vụ việc được đưa đi cấp cứu tại cơ sở y tế địa phương sau khi máy bay hạ cánh an toàn. Chuyến bay cất cánh trở lại lúc 17h32 (giờ địa phương) và hạ cánh tại TPHCM muộn hơn 3 giờ 20 phút so với kế hoạch.

Ba ngày sau, cơ trưởng Nguyễn Nam Liên vẫn dò hỏi tin tức về tình hình sức khỏe của nam hành khách. Ông cho biết, chuyến bay từ Istanbul về TPHCM có một túi chứa rác thải y tế gồm 3 chiếc chăn mà các tiếp viên dùng để thấm máu cho bệnh nhân.

“Tổ bay đã làm hết sức, mong hành khách sẽ sớm bình phục”, vị cơ trưởng chia sẻ.